Stopniowa utrata tkanek twardych zębów to problem, który dotyczy coraz większej liczby dorosłych pacjentów. Ścieranie zębów nie jest wyłącznie skutkiem wieku – może wynikać z nieprawidłowych nawyków, parafunkcji (np. zgrzytania), wad zgryzu lub chorób współistniejących. Nieleczone, prowadzi do trwałych zmian w strukturze szkliwa, odsłonięcia zębiny, nadwrażliwości i utraty wysokości zwarcia, co wiąże się ze skróceniem twarzy. W skrajnych przypadkach dochodzi również do złamań, rozchwiania zębów, a nawet ich przedwczesnej utraty. Dowiedz się, dlaczego zęby się ścierają i czy możliwa jest ich naprawa?
Skąd bierze się ścieranie zębów?
Wyróżnia się trzy główne mechanizmy prowadzące do ścierania zębów:
- Atrycja – czyli kontakt ząb–ząb, najczęściej obserwowany u pacjentów z bruksizmem, parafunkcjami lub niewłaściwym zgryzem. Zęby nadmiernie się o siebie ocierają, co prowadzi do ubytku szkliwa, a z czasem także zębiny.
- Abrazja – uszkodzenie mechaniczne zębów przez czynniki zewnętrzne, takie jak zbyt twarda szczoteczka, nadmierne dociskanie podczas szczotkowania, stosowanie ściernych past czy nawet obgryzanie paznokci i używanie zębów jako „narzędzi”.
- Erozja – rozpuszczenie szkliwa przez kwasy pochodzące z diety (soki cytrusowe, napoje gazowane) lub z treści żołądkowej (refluks, bulimia, przewlekłe wymioty).
Zdarza się, że opisane wyżej mechanizmy występują jednocześnie, a długotrwałe działanie kilku czynników może znacząco przyspieszyć proces uszkodzenia uzębienia. Bardzo ważne jest zatem nie tylko leczenie skutków, ale także identyfikacja przyczyn zgryzionych zębów oraz ich eliminacja.
Jak rozpoznać ścieranie zębów?
Wczesne rozpoznanie ścierania zębów pozwala zapobiec dalszym uszkodzeniom i podjąć odpowiednie kroki terapeutyczne. Objawy, które powinny skłonić Cię do konsultacji stomatologicznej, to:
- nadwrażliwość zębów na zimno, ciepło, słodycze lub dotyk,
- wygładzone, spłaszczone powierzchnie zgryzowe, szczególnie na siekaczach i trzonowcach,
- zmiana kształtu zębów – zęby stają się krótsze, o zaokrąglonych krawędziach,
- pęknięcia i mikrourazy szkliwa, które prowadzą do kruszenia się tkanek,
- widoczne ślady starcia na powierzchniach stycznych lub żujących.
Pacjenci często zgłaszają również bóle mięśni odpowiedzialnych za żucie, nieprzyjemne napięcia w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych, trudności z szerokim otwieraniem ust i bóle głowy – to objawy typowe dla osób z bruksizmem. W praktyce klinicznej bardzo ważne jest, by nie maskować problemu startych zębów, ale by usunąć jego przyczynę (np. wykonać botoks na bruksizm czy usunąć wadę zgryzu). Tylko w ten sposób pacjent może liczyć na trwałość zastosowanego leczenia.
Leczenie startych zębów
Leczenie startych zębów zależy od stopnia zaawansowania ubytku, obecności nadwrażliwości i ogólnego stanu jamy ustnej. W przypadku powierzchownego ścierania możliwe jest zastosowanie materiałów kompozytowych, które odbudowują kształt zęba i zabezpieczają go przed dalszym uszkodzeniem. Przy bardziej rozległych zmianach potrzebne są rozwiązania protetyczne.
Leczenie może obejmować:
- inlaye i onlaye – to wypełnienia stomatologiczne, których używa się do odbudowy zębów z dużymi ubytkami,
- korony pełnoceramiczne – trwałe rozwiązanie dla zęba mocno startego lub kruszącego się,
- korektę zgryzu i terapię bruksizmu (np. szyny relaksacyjne oraz leczenie bruksizmu botoksem).
W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy dochodzi do złamań lub poważnych ubytków, konieczna jest wykonanie zabiegu z zakresu chirurgii stomatologicznej. Przykład? Pacjent zgłasza się z silnie startym zębem trzonowym, który pękł podłużnie aż do korzenia. Ze względu na brak możliwości odbudowy, ząb zostaje zakwalifikowany do ekstrakcji chirurgicznej, a następnie – po wygojeniu – uzupełniony implantem zębowym z koroną protetyczną.
Korony i licówki jako sposób na ochronę i estetykę
Jedną z najczęściej stosowanych metod rekonstrukcji startych zębów są korony i licówki, które przywracają zniszczonym zębom funkcjonalność (w przypadku koron) i estetyczny wygląd.
Korony zębowe to trwałe uzupełnienia protetyczne, które stosuje się w celu odbudowy zębów uszkodzonych w stopniu uniemożliwiającym zastosowanie zwykłego wypełnienia. Obejmują całą koronową część zęba – czyli jego widoczną część ponad dziąsłem – i mają za zadanie przywrócić pierwotny kształt, funkcję żucia oraz estetykę uzębienia.
Korony zębowe stosuje się, gdy:
- ząb został znacznie zniszczony przez próchnicę i nie da się go odbudować materiałem kompozytowym,
- doszło do pęknięcia lub złamania korony zęba,
- ząb był leczony kanałowo i jego korona jest osłabiona strukturalnie,
- występuje zaawansowane ścieranie zębów i konieczna jest rekonstrukcja mocno uszkodzonego zęba,
- pacjent chce poprawić estetykę uśmiechu, np. przy silnym przebarwieniu lub deformacji korony zęba,
- zachodzi potrzeba odbudowy zęba na implancie – w takim przypadku korona protetyczna mocowana jest na łączniku implantu i zastępuje ząb w całości.
Korony mogą być wykonane z różnych materiałów. W praktyce klinicznej najczęściej stosuje się korony pełnoceramiczne, które oferują bardzo dobry efekt estetyczny i są dobrze tolerowane przez tkanki przyzębia.
Licówki to cienkie nakładki porcelanowe mocowane na przedniej powierzchni zębów, które pozwalają przywrócić ich naturalny kształt, długość i kolor. W kontekście odbudowy startych zębów stosuje się je głównie w odcinku przednim, gdy szkliwo zostało starte, ale ząb nie wymaga pełnej korony. Licówki poprawiają estetykę uśmiechu, wzmacniają strukturę zęba i chronią przed dalszym ścieraniem.
Tego typu uzupełnienia są indywidualnie projektowane, a ich kolor dopasowywany przy użyciu technologii cyfrowej. W Jurenko Clinic planowanie leczenia startych zębów realizowane jest w ramach protetyki stomatologicznej – z uwzględnieniem nie tylko estetyki, ale i biomechaniki zgryzu.
Implanty zębowe – rozwiązanie przy znacznych ubytkach
W przypadkach, gdy naturalny ząb uległ całkowitemu zniszczeniu lub jego usunięcie było konieczne z powodu pęknięcia korzenia, przewlekłego stanu zapalnego lub rozległej próchnicy, skuteczną metodą przywracającą funkcjonalność i ciągłość łuku zębowego jest leczenie implantologiczne. Implant zębowy to tytanowy wszczep umieszczany bezpośrednio w kości, który zastępuje utracony korzeń zęba. Po okresie integracji z tkanką kostną umożliwia on stabilne osadzenie korony protetycznej, mostu lub protezy.
Z medycznego punktu widzenia implant zapewnia:
- przenoszenie sił żucia na kość wyrostka zębodołowego, co pozwala na jej fizjologiczną stymulację,
- zatrzymanie procesu zaniku kości, który zachodzi naturalnie po ekstrakcji zęba w wyniku braku obciążenia mechanicznego,
- utrzymanie prawidłowego ustawienia sąsiednich zębów i zapobiega ich przesuwaniu się w kierunku luki,
- Przywrócenie harmonijnego wyrazu twarzy (przy brakach zębowych tkanki miękkie tracą podparcie, co sprawia, że twarz wygląda starzej).
W przypadku rozległych braków lub bezzębia implanty zębowe mogą stanowić podstawę pod stałe rekonstrukcje protetyczne, takie jak mosty pełnoceramiczne czy protezy typu overdenture. Leczenie implantologiczne eliminuje konieczność szlifowania zdrowych zębów (jak ma to miejsce w przypadku mostów klasycznych). Przy zaawansowanym ścieraniu zębów, gdy dochodzi do złamania korzenia lub utraty zęba, implant stanowi jedyne trwałe rozwiązanie pozwalające na odbudowę brakującego uzębienia.
Słowem podsumowania
Starte zęby to nie tylko problem estetyczny – to sygnał, że w układzie żucia dzieje się coś nieprawidłowego. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają nie tylko przywrócić piękny uśmiech, ale również zatrzymać proces niszczenia kolejnych zębów. Jeśli zauważasz u siebie zmianę kształtu zębów, ich skrócenie, nadwrażliwość lub pęknięcia – nie czekaj. Zgłoś się na konsultację i sprawdź, jaka forma naprawy startych zębów będzie najlepsza w Twoim przypadku.
